بررسی عوامل موثر بر موفقیت شرکت های تعاونی منتخب استان آذربایجان شرقی (مطالعه موردی سه شرکت موفق)

تعاونی های تولید روستایی به عنوان یک نظام بهره برداری نوین، از دهه چهل در ایران مورد توجه واقع شده اند. تا سال 1388، تعداد 1230شرکت تعاونی تولید روستایی در سطح کشور فعالیت داشته اند که از این تعداد،53 شرکت مربوط به استان آذربایجان شرقی است. بنابر اعلام نهاد های ذی ربط تنها سه شرکت تعاونی موفق در سطح استان آذربایجان شرقی وجود دارد. با وجود فعالیت تعداد زیادی شرکت تعاونی در سطح استان، موفقیت تنها سه شرکت، ما را بر آن داشت تا به دنبال شناسایی عوامل موثر بر موفقیت آنها باشیم. دراین تحقیق سابقه عضویت، کلاس های آموزشی، توانمندی مدیران، شناخت اعضا از اصول تعاون و ... به عنوان متغیر های مستقل در نظر گرفته شد. طبق مطالعات انجام شده موفقیت، رسیدن به اهداف مندرج در اساسنامه تعریف شده است که شامل یکپارچه سازی و ادغام اراضی، مکانیزه کردن کشاورزی، اصلاح سیستم آبیاری و ... می باشد که متغیر وابسته تحقیق را شامل می شود. جامعه آماری شامل اعضای سه شرکت تعاونی موفق استان است که جمعاً 616 نفر می باشند. به کمک جدول مورگان 234 نفر به عنوان نمونه تقریبی انتخاب شد و برای کاهش خطا 15% به حجم نمونه اضافه شد و مورد مطالعه قرار گرفت. این تحقیق به روش پیمایشی انجام شد و ابزارگردآوری داده ها پرسشنامه و مصاحبه بود. پایایی پرسشنامه تحقیق با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 70/0(قابل قبول)، مورد تایید واقع شد. پس از آن بر روی داده های استخراج شده از پرسشنامه تحلیل همبستگی و رگرسیون انجام شد و سپس اثرات مستقیم و غیر مستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از طریق تحلیل مسیر بدست آمد. نتایج تجزیه و تحلیل آماری ضریب رگرسیون نشان داد که متغیر های سن، شغل اصلی، سطح تحصیلات، سابقه عضویت، توانمندی مدیران، ارتباط شرکت و سازمان ها، امکانات تعاونی، دسترسی به راه های اصلی ارتباطی، فاصله از مرکز شهرستان و فاصله از بازار مصرف توانستند بیش از 96 درصد تغییرات متغیر موفقیت را تبیین کنند، لذا سایر متغیرها کنار گذاشته شدند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد متغیر های توانمندی مدیران(226/1) بیشترین اثر مجموع مثبت و سطح تحصیلات(19/1-) بیشترین اثرمجموع منفی را در موفقیت شرکت تعاونی ایفا می-کند. نیز متغیر شغل اصلی با مجموع آثار 197/0، کمترین اثر مثبت و متغیر امکانات تعاونی با مجموع آثار 177/0 - ، کمترین اثر منفی را بر موفقیت دارند. کلیه عملیات آماری از طریق نرم افزار spss انجام شد.